Cúng Mụ (còn gọi là đầy tháng) là nghi thức quan trọng đánh dấu sự khởi đầu cuộc đời một đứa trẻ.
1. Tập tục cúng mụ đầy tháng cho con
Theo phong tục của người Việt Nam, khi em bé sinh ra được tròn một tháng thì cha mẹ cần làm một cái lễ gọi là lễ cúng đầy tháng cho con. Hay còn gọi là lễ cúng Bà Mụ nhằm tạo ơn Bà Mụ và Đức ông đã đem đứa trẻ đến nhà, giúp mẹ tròn con vuông. Và cũng là cái lễ để trình báo với mọi người rằng một thành viên mới sẽ gia nhập vào cộng đồng dân cư đó, mong mọi người sẽ cưu mang, che chở cho đứa trẻ. Chính vì thế, làm lễ cúng đầy tháng cho con là việc làm quan trọng.
Ông bà ta xưa quan niệm rằng: Đứa trẻ được sinh ra là do các vị Đại Tiên (Bà chúa đầu thai), Tiên Mụ mà trực tiếp là 12 bộ Tiên Nương (12 bà Mụ) nặn ra ban cho. Mỗi Mụ Bà sẽ có trách nhiệm nặn ra một bộ phận cho đứa trẻ như mắt, mũi, tay, chân, tóc… xấu hay đẹp cũng là do tay các Bà Mụ nặn ra.
Đứa trẻ vừa mới chào đời hãy còn xa lạ với thế giới xung quanh. Trẻ phải luôn được mẹ ôm ấp, để nghe nhịp đập con tim, hơi thở của mẹ như hồi nằm trong bụng mẹ để dần tiếp xúc, quen dần và thích nghi với mọi thứ từ thế giới bên ngoài. Cho nên khi trẻ vượt qua 30 ngày đầu và khỏe mạnh thì cha, mẹ phải thực hiện nghi lễ cúng ăn mừng còn gọi là lễ cúng đầy tháng.
Vì vậy, khi đứa trẻ đầy cữ (đứa trẻ chào đời được 3 ngày), đầy tháng (đứa trẻ chào đời được một tháng), đầy năm; bố mẹ, ông bà đứa trẻ phải bày tiệc cúng Mụ để tạ ơn các bà Mụ và cầu xin các Mụ ban cho đứa trẻ mọi điều may mắn tốt lành.
Theo truyền thống của người Việt thì ngày đầy tháng của bé sẽ tính theo lịch âm. Bên cạnh đó nhiều nơi còn quan niệm tính ngày đầy tháng dựa vào giới tính của đứa trẻ theo nguyên tắc “nam trồi 2, nữ sụt 1”.
Nếu là bé trai thì sẽ tính ngày đầy tháng trồi lên 2 ngày so với ngày sinh (theo Âm lịch). Nếu là bé gái thì tính ngày đầy tháng lùi lại 1 ngày. Vì dân gian quan niệm rằng:
- Con trai phải luôn là người đi trước, đi tắt đón đầu, xông xáo, mạnh dạn tiến về phía trước thì mới dễ thành công.
- Con gái phải biết nhường nhịn thì gia đình mới êm ấm, phải biết khiêm tốn thì mới có được hạnh phúc.
2. Mâm cúng đầy tháng cho bé gái
Lễ vật cúng đầy tháng cho bé gái sẽ được sắp xếp cân đối ở trên hai bàn: Một bàn nhỏ và một bàn to. Bàn to bày các đồ cúng 12 bà Mụ còn bàn nhỏ được đặt cách 10 phân, dùng để bày những đồ cúng kính Đức ông.
Cúng đầy tháng cho bé gái thường dùng chè trôi nước (tùy theo từng vùng miền thì sẽ có các loại chè khác nhau) và phải dùng giấy độ thế nữ.
Trước khi tiến hành nghi thức cúng thì mọi người trong gia đình nên có mặt đầy đủ nhất là chủ nhà. Lễ cúng đầy tháng thường được làm vào buổi sáng sớm hoặc buổi chiều.
Lễ vật cụ thể như sau:
- Hoa quả (có thể chọn 5 loại quả như dứa, cam hoặc quýt, chuối, táo, xoài,..).
- Hoa tươi (tùy chọn loại hoa như hoa hồng, hoa cát tường, hoa ly,…).
- Hương (nhang), nến (đèn cầy).
- Gạo tẻ, muối hạt sạch.
- Nước lọc (12 chén).
- Rượu (12 chén).
- Trầu cau (tem trầu cánh phượng).
- Thịt lợn quay.
- 1 con gà luộc.
- Xôi đậu xanh hoặc xôi gấc (12 đĩa nhỏ, 1 đĩa lớn).
- Kẹo bánh (12 đĩa).
- Chè trôi nước (12 bát).
- Giấy cúng đầy tháng (gồm có mâm hài và đồ cho bà mụ và bà chúa), tiền vàng mã.
- Ngoài ra cần chuẩn bị thêm chén, dĩa, muỗng và đũa.
3. Mâm cúng đầy tháng cho bé trai
Đồ lễ cúng đầy tháng cho trẻ sẽ được xếp trên hai bàn: một bàn nhỏ xếp phía trên để bày lễ vật cúng kính Đức ông và một bàn lớn còn lại bày lễ vật cúng kính 12 bà Mụ. Hai bàn trên và bàn dưới cách nhau 10 phân.
Lễ vật cúng 12 bà Mụ
- 12 chén chè đậu trắng nhỏ.
- 12 đĩa xôi nhỏ.
- 12 chén cháo nhỏ.
- 12 ly nước.
- 2 đĩa bánh hỏi.
- 12 đĩa bánh kẹo giành cho trẻ con.
- 12 đĩa thịt quay ( khoảng 2kg thịt quay chia nhỏ ra 12 đĩa).
- Hàng mã, giấy tiền.
Lễ vật cúng Đức ông
Gồm thánh sư, tổ sư và tiên sư có chức năng truyền dạy nghề nghiệp:
- 1 con gà luộc tréo cánh
- 1 tô cháo lớn.
- 1 tô chè lớn.
- 3 đĩa xôi lớn.
- 1 miếng thịt quay.
- 1 đĩa hoa quả (5 loại quả bất kỳ).
- Trầu cau, rượu và đồ hàng mã (giấy tiền).
Ngoài các lễ vật này thì cần thêm một bình hoa, trà, rượu, hương, đèn, nước, gạo, muối, muỗng và không thể thiếu một đôi đũa hoa (đũa được vót ngược đầu và có bông hoa trên đầu đũa) vì theo quan niệm dân gian, bà chúa chỉ thích dùng đũa này.
4. Văn khấn lễ cúng mụ đầy tháng cho bé trai, bé gái
Bài văn khấn cúng mụ đầy tháng có thể được tìm thấy trong các cuốn sách văn khấn toàn tập hoặc văn khấn cổ truyền. Sau đây vietlacso xin cung cấp đế quý vị phiên bản số hóa của bài khấn.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
– Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa.
– Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa.
– Con kính lạy Đệ tam Tiên Mụ đại tiên chúa.
– Con kính lạy Thập nhị bộ Tiên Nương
– Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương
Hôm nay là ngày…. Tháng….. năm….
Vợ chồng con là …………………………… sinh được con (trai, gái) đặt tên là …………..
Chúng con ngụ tại:……………………………………………
Nay nhân ngày đầy tháng (đẫy cữ, đầy năm) chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bầy lên trước án, trước bàn tọa chư vị Tôn thân kính cẩn tâu trình:
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu tên là………… sinh ngày…… được mẹ tròn con vuông.
Cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngoan, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô tai, vô ương vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đep, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quí. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nghĩ lo.
Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.
Nam mô a di Đà Phật
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Khi đã khấn xong thì bố hoặc mẹ chắp tay bé lại vái trước án 3 vái sau 3 tuần hương thì lễ tạ. Sau đó gia đình mang vàng mã, váy áo đi hoá, vẩy rượu lúc đang hoá; đem tôm, cua, ốc đi phóng sinh tại các ao, hồ, sông để cầu phúc; các đồ chơi bằng nhựa, sành sứ thì giữ lại cho cháu bé để lấy phước.
Tiếp sau là lời chúc mừng và tặng quà hoặc tiền lì xì của khách mời, của dòng họ bà con cho cháu bé và gia đình nhân ngày cháu tròn một tháng tuổi.
Cuối cùng cả gia đình và bạn bè cùng thụ lộc chúc cho bé mọi điều tốt lành.
Trên đây là toàn bộ bài văn khấn cúng mụ đầy tháng cho các bé. Ngoài ra còn có lễ cúng đầy cữ và cúng thôi nôi cho bé vào các dịp bé được 3 ngày tuổi và bé tròn 1 tuổi.
Xem thêm >>> khoa cúng thổ công
Xem thêm >>> khoa cũng giải ác mộng
